Σε όλους μάς έχει συμβεί. Μετά από κανένα δίωρο-τρίωρο όπου βλέπουμε απανωτά το ένα επεισόδιο πίσω από το άλλο (binge-watching, ντε!) κλείνουμε την οθόνη (TV/PC, λίγη σημασία έχει) και νιώθουμε ένα κενό που συνοψίζεται στη φράση “Πω πω πώς πέρασε η ώρα!” Και δίνουμε υπόσχεση στον εαυτό μας ότι αύριο θα τα κάνουμε διαφορετικά και δεν θα κολλήσουμε στην τηλεόραση!
Μάλιστα, η γενιά Ζ (γεννημμένοι μεταξύ 1997-2012) θεωρεί ότι το σάπισμα στο κρεβάτι (bed-rotting) είναι μία μορφή φροντίδας του εαυτού. Ας μη γελιόμαστε. Και οι προηγούμενες γενιές που δεν είχαν εφεύρει τον όρο, θεωρούσαν πως το να βυθιστούν στον κόσμο της αγαπημένης τους σειράς είναι ένας τρόπος να ξεκουραστούν από μία μέρα με εξοντωτικούς ρυθμούς. Κι αν μάς ξεκουράζει, γιατί σηκωνόμαστε από τον καναπέ με ένα αίσθημα ματαίωσης;
Ε, αυτό το άρθρο απευθύνεται σε εσάς που νιώθετε την ματαίωση ότι δεν κάνετε κάτι παραγωγικό, κάτι δημιουργικό και πως “σαπίζετε” στον αναπαυτικό (δε λέω) καναπέ σας και προτείνει (ή θυμίζει!) ιδέες να αξιοποιήσετε το χρόνο σας.
Προσωπικά ένιωθα τη ματαίωση γιατί απλά κατανάλωνα εικόνες. Διασκεδαστικές, όμορφες, σίγουρα διαφορετικές από την καθημερινότητά μου, αλλά δεν έπαυα να καταναλώνω. Κάπως όπως κατεβάζουμε το αγαπημένο μας γλυκό, αμάσητο! Όταν άρχισα να παρακολουθώ πιο συνειδητά, άρχισε να μειώνεται το αίσθημα της ματαίωσης.
Τι ακριβώς θα πει πιο συνειδητά; Να παραμείνει το γλυκό στο στόμα, να κλείσω τα μάτια όσο η γλώσσα το επεξεργάζεται και να αφήσω την μπουκιά να με παρασύρει σε απολαυστικό ταξίδι γεύσεων πριν παρασυρθεί η ίδια στην άβυσσο του πεπτικού συστήματος!
Τι σημαίνει, όμως, παρακολουθώ συνειδητά; Μιλώντας από προσωπική εμπειρία, πάντα, με βοήθησε πολύ στο να μην νιώθω ότι χάνω το χρόνο μου με το “χαζοκούτι” που έλεγε η γιαγιά μου, όταν άρχισα να στέκομαι κριτικά απέναντι σε αυτά που “κατανάλωνα”, σε αυτά που έβλεπα. Να σκεφτώ τι έμαθα για τον εαυτό μου μέσω της ταύτισής μου με την αγαπημένη μου ηρωίδα στο Bridgerton (Eloise for the win!), να μπω στη θέση του αφηγητή και να σκεφτώ πώς θα συνέχιζα μετά το cliffhanger (το αγωνιώδες σημείο που σταμάτησε το επεισόδιο π.χ. του Lupin), να συζητήσω με κάποιον άλλο τα κοινωνικά (ή άλλα) θέματα που πραγματεύεται μία σειρά (π.χ. Severance και τη “λύση” για την ισορροπία μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου!).
Όταν άρχισα, με προσπάθεια ομολογώ, να σταματάω την παρόρμηση να πατήσω το “Next” παρατήρησα ότι όχι μόνο άρχισε να μειώνεται το αίσθημα της ματαίωσης, αλλά άρχισε να αυξάνεται και ο διαθέσιμος χρόνος! Αλλά και η διάθεση για δημιουργικότητα! Αν το καλοσκεφτείς, όλοι οι ήρωες μάς ιντριγκάρουν γιατί είναι δημιουργικοί, ευφάνταστοι, παραγωγικοί. Πόσο ενδιαφέρον θα είχε να τους βλέπουμε να βλέπουν τηλεόραση;
Ωραία, την διάθεση την έχουμε, αλλά και τι να κάνουμε; Είμαστε ήδη πολύ κουρασμένοι! Να κουραστούμε και όταν θα έπρεπε να ξεκουραζόμαστε;
Μην παρεξηγηθώ. Όλοι δικαιούμαστε μία μέρα που θα βάλουμε τα χαλαρά πιτζαμάκια μας και θα “λιώσουμε” στις σειρές, για να αποφορτιστούμε από μία εξαιρετικά απαιτητική μέρα. Το θέμα είναι όταν η μία μέρα γίνεται ένας μήνας, κ.ο.κ. Δεν γίνεται κάθε μέρα να είναι πιστό αντίγραφο της προηγούμενης! Βέβαια, αν εσάς δεν σας πειράζει, μία χαρά. Σταματήστε να διαβάζετε εδώ. Οι υπόλοιποι συνεχίστε γιατί ακολουθούν ιδέες δημιουργικής, “γεμάτης”, πετυχημένης ζωής, της δικής σας ζωής!
Πέταξε το τηλεκοντρόλ, πιάσε το βιβλίο
Κάτι που τα περισσότερα σίριαλ (ελληνικά και ξενόγλωσσα) αποτελούν μεταφορά βιβλίων, τι θα έλεγες να ψάξεις ανάμεσα στους τίτλους να βρεις ένα βιβλίο που να σε ενδιαφέρει; Και ποιος ξέρει; Μπορεί να κεντρίσει και το ενδιαφέρον ενός παραγωγού να το μεταφέρει τηλεοπτικά. Εσύ, όμως, θα το έχεις ήδη “δει”. Βέβαια, στο βιβλίο μπορούμε να ικανοποιήσουμε και άλλες ανάγκες μας από το να διαβάσουμε μία καλογραμμένη ιστορία! Με ένα επιστημονικό βιβλίο, προβληματιζόμαστε, σκεφτόμαστε, μαθαίνουμε καινούρια πράγματα. Τελευταία έχει αναζωπυρωθεί η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Καλή ιδέα θα ήταν να διαβάσουμε βιβλία από επιστήμονες διαφορετικών θεωριών και επιστημονικών πεδίων, προκειμένου να σχηματίσουμε τη δική μας άποψη για το θέμα. Αν και τα οφέλη από το βιβλίο είναι πολυάριθμα και ποικίλα, αναγνωρίζω ότι κι αυτό στον καναπέ/πολυθρόνα διαβάζεται.
Άσε τον καναπέ, πιάσε το στρώμα
Ας σηκωθούμε από τον καναπέ και να πιάσουμε το στρώμα. Όοοχι το στρώμα του κρεβατιού, το άλλο, της άσκησης! “Κουρασμένοι άνθρωποι με πόνους παντού, για να γυμναζόμαστε είμαστε!“, σαν να ακούω τον εαυτό μου, πριν ανακαλύψω τα οφέλη της γιόγκα. Μα ακριβώς επειδή είσαι κουρασμένος/η από τη δουλειά γραφείου ή την πολύωρη ορθοστασία, επιβάλλεται να κάνεις διατάσεις για να ξεπιαστούν οι πιασμένοι μύες. Δεν είχα ιδέα τι βαθύ και ξεκούραστο ύπνο έχανα όταν σθεναρά αρνιόμουν να κάνω διατάσεις το βράδυ, νομίζοντας -λανθασμένα- ότι πρέπει να έχω ήδη ένα κορμί-λάστιχο για να ακολουθήσω τι κάνει η yoga instructor στην οθόνη! Ναι, οθόνη, η λέξη που κάνει τζιζ, αλλά όχι σε αυτή την περίπτωση. Γιατί συνειδητά έχω επιλέξει να βρω εκείνο το κανάλι στο YouTube που ταιριάζει στο επίπεδό μου και στο διαθέσιμο χρόνο μου. Είναι κάτι που κάνω για μένα και που θα εκτιμήσει ο μελλοντικός εαυτός μου. Αυτό, θεωρώ, ότι πλησιάζει πολύ περισσότερο το δικό μου ορισμό περί φροντίδας του εαυτού (self-care).
Άκου (ή /και γυμνάσου)
Είναι γνωστό ότι πολλοί άνθρωποι προτιμούν να γυμνάζονται (από το γρήγορο βάδισμα μέχρι τα βάρη στο σπίτι ή στο γυμναστήριο) ακούγοντας κάτι, είτε είναι μουσική, audiobooks (κι εδώ βιβλία!), αγαπημένους ραδιοφωνικούς παραγωγούς είτε podcasts. Τα τελευταία είναι τόσα πολλά, για κάθε γούστο και προτίμηση, που μπορεί να πάρει λίγο χρόνο μέχρι να βρεις εκείνο το podcast με τη θεματική και την προσέγγιση που θα σε κάνει να ανυπομονείς να ακούσεις το επόμενο, αλλά όταν το βρεις, δύσκολα θα αποχωριστείς τα ακουστικά σου. Το καλό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι μπορείς ταυτόχρονα να κάνεις και κάτι ενεργητικό, από το να γυμναστείς μέχρι να φτιάξεις το φαγητό της επόμενης μέρας!
Την κουτάλα πιάσε
Μιλώντας για φαγητό, μπορείς να προετοιμάσεις το φαγητό της επόμενης μέρας για μαζί στη δουλειά (μια καλή ιδέα είναι τα overnight oats) είτε να παρασκευάσεις για να το βρεις μετά τη δουλειά. Είναι ειρωνικό να υπάρχουν τόσες εκπομπές/sites μαγειρικής και όμως να παραγγέλνουμε περισσότερο από ποτέ! Ή τουλάχιστον αυτό δείχνει η πληθώρα επιλογών στις πλατφόρμες διανομής φαγητού. Άλλωστε η μαγειρική και η ζαχαροπλαστική μπορεί να είναι πολύ δημιουργικές απασχολήσεις και μάλιστα για όλη την οικογένεια! Υπάρχουν πια πολλές συνταγές που εκτελούνται σύντομα χωρίς να απαιτούν ώρες ατελείωτες στην κουζίνα όπως ξόδευαν οι νοικοκυρές του πάλαι ποτέ. Για παράδειγμα, με βάση αραβικές πίτες ή πίτες για το σουβλάκι και με ό,τι υλικά έχεις στο ψυγείο σου από πάνω, μπορεί να φτιάξεις τη δική σου πίτσα. Βέβαια, τι θα κάνεις μόλις ψηθεί; Θα τρέξεις μπροστά στην οθόνη! Αλλά δεν είναι το ίδιο με πριν που δεν σηκωνόσουν παρά για να ανοίξεις στον ντελιβερά. Αυτή τη φορά θα την έχεις φτιάξει εσύ μόνος/η ή μαζί με άλλους και το αίσθημα επιτεύγματος μέσω της δημιουργίας είναι ανεκτίμητο. Μη μιλήσω για τη νοστιμιά! Δεν θα έχεις φάει καλύτερη πίτσα!
Απόκτησε χόμπι
Από το μακραμέ κόσμημα μέχρι τον μοντελισμό, η ζωή όσων ανθρώπων έχουν χόμπι είναι πλουσιότερη και ομορφότερη. Είτε δημιουργούν για τη χαρά της δημιουργίας, είτε για ένα έξτρα εισόδημα, το κοινό στοιχείο είναι πως η σωματική κούραση δίνει τη θέση της στη ψυχική ανάταση. Σε μια εποχή βιομηχανικής ομοιομορφίας, είναι φοβερό να φτιάχνεις κάτι χειροποίητο και άρα μοναδικό που μπορείς να χαρίσεις ή πουλήσεις. Εξάλλου δεν είναι λίγες εκείνες οι ιστορίες που ένα χόμπι άνοιξε νέους, πιο ικανοποιητικούς επαγγελματικούς δρόμους. Το υποψιάζεσαι, όταν δεν βλέπεις την ώρα να γυρίσεις σπίτι να συνεχίσεις, για παράδειγμα, εκείνο το πλεκτό που ξεκίνησες την προηγούμενη μέρα. Ναι, ξέρω, μπορείς να βλέπεις και την αγαπημένη σου σειρά ταυτόχρονα. Μπορεί όμως να μαζευτείτε και με άλλους που μοιράζονται την ίδια αγάπη με εσένα για τη συγκεκριμένη απασχόληση. Εξάλλου η οθόνη δεν είναι ο εχθρός μας, αλλά η νωθρότητα και η απραξία, το “σάπισμα”.
Μελέτησε
Το να παρακολουθείς ένα διαδικτυακό μάθημα ή σεμινάριο (υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες online εκπαίδευσης κι αντίστοιχα ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ*. για να διαλέξεις), μάλλον δεν φαντάζει το ίδιο ελκυστικό με το να παρακολουθείς την αγαπημένη σου σειρά! Ωστόσο, αν το ζητούμενο είναι να μειώσεις δραματικά το αίσθημα ματαιότητας και να νιώθεις ότι “κάνεις κάτι” με τον ελεύθερό σου χρόνο, ίσως είναι μονόδρομος. Άλλωστε όταν μάθεις κάτι καινούριο ή εμπλουτίσεις κάτι που ήδη γνωρίζεις κι εξασκείς, ενισχύεις το βιογραφικό σου και τότε ίσως βρεις την ιδανική δουλειά για εσένα. Εκείνη που δεν θα σε κάνει να νιώθεις ότι το σάπισμα είναι αναφαίρετο δικαίωμα του σκληρά εργαζόμενου, αλλά εκείνη που θα σε ανταμείβει, ηθικά και υλικά.
Φρόντισε τον εαυτό σου (αυτο-φροντίδα)
Όπως ανάφερα ήδη, ο δικός μου ορισμός για τη φροντίδα περιλαμβάνει κάποια μορφή φυσικής άσκησης (από την πιο ήπια έως την πιο έντονη). Σίγουρα και το μαγειρεμένο φαγητό από πρώτες ύλες που γνωρίζω συνιστά φροντίδα, ζωτικής μάλιστα σημασίας, αλλά η αυτο-φροντίδα δεν περιορίζεται εκεί. Γνωρίζω, επίσης, ότι η πρώτη εικόνα που έρχεται στο νου όταν κάνουμε σχέδια για να αποφορτιστούμε ή ανανεωθούμε είναι ένα χαλαρωτικό μπάνιο και διάφορες άλλες ρουτίνες ομορφιάς, αλλά έτσι εστιάζουμε στο σώμα παραμελώντας την ψυχή. Τι γίνεται με την ψυχική υγεία; Δεν υπάρχει καταλληλότερος τρόπος να “αγκαλιάσουμε” τον εαυτό μας από το να κάνουμε ψυχοθεραπεία! Μέσω των (εβδομαδιαίων, συνήθως) συνεδριών γνωρίζουμε βαθύτερα και ουσιαστικότερα τον εαυτό μας, αποκτάμε δηλαδή αυτογνωσία. Γιατί είναι σημαντικό αυτό; Γιατί ερχόμαστε σε επαφή με τον αληθινό εαυτό μας, τις ειλικρινείς επιθυμίες και τις ανάγκες μας κι έτσι ζούμε μία πιο συνειδητή ζωή, πιο κοντά στην αυτοπραγμάτωση. Εξάλλου, υπάρχουν οι περιπτώσεις που το σάπισμα στο κρεβάτι κρύβει κάτι βαθύτερο από το “δικαίωμα στο να μην κάνω απολύτως τίποτα“. Όπως ένα ήπιο (ή μείζον) καταθλιπτικό επεισόδιο, μία παθολογική κούραση, κάτι που όπως και να έχει δεν θα πρέπει να προσπερνάται ειδικά αν χρονίζει ως συμπεριφορά.
Βγες έξω
Εννοείται πως υπάρχει πάντα η επιλογή του να βγεις έξω. Εκεί κι αν έχεις επιλογές, ειδικά αν μένεις σε ένα αστικό κέντρο. Επειδή όμως για αυτή την επιλογή δεν χρειάζεσαι εμένα να σου δώσω ιδέες, την άφησα για το τέλος. Εξάλλου αν βγεις έξω, είναι πιθανό να απομακρυνθείς από τον “πειρασμό” να κολλήσεις την οθόνη. Όχι πως δεν έχει συμβεί! Όλοι έχουμε δει εκείνες τις παρέες/οικογένειες που ενώ κάθονται μαζί, είναι ψυχικά μακριά καθώς ο καθένας χαζεύει στο κινητό του κι επιδίδεται σε ένα αέναο σκρολάρισμα.
Τελικά, γιατί είναι τόσο κακό να σαπίζουμε στον καναπέ μας; Έρχεται και χειμώνας! Αν εσένα δεν σε πειράζει να μην είσαι παραγωγικός, δεν είναι κακό. Όπως είπαμε, έχουμε δικαίωμα πού και πού να μην κάνουμε τίποτα! Δεν χρειάζεται συνέχεια κάτι να κάνουμε. Χρειάζεται και η ξεκούραση για να γεμίσουμε τις μπαταρίες. Όμως, αυτό είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Η άλλη είναι ότι απενοχοποιώντας τη “σαπίλα στον καναπέ” θεωρούμε αυτή τη συμπεριφορά ως επιβράβευση στον εαυτό μας! Δεν πρέπει και δεν μπορεί να θεωρηθεί επιβράβευση, γιατί “άντεξα μία ακόμα ημέρα“. Τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος από εξαίρεση να γίνει ο κανόνας κι εμείς να χάσουμε την ευκαιρία να βρούμε αυτό που πραγματικά μάς γεμίζει και μάς ολοκληρώνει ή να μην αντιμετωπίσουμε κατάματα τι είναι αυτό που μάς οδηγεί στο “σάπισμα” αρχικά.
Για να μην έχουμε, λοιπόν, την εντύπωση ότι η ζωή περνάει μπροστά από τα μάτια μας, για να μην είμαστε θεατές στην ίδια μας τη ζωή, καλό είναι να βάλουμε όρια στον εαυτό μας πόση ώρα είναι αρκετή να “χαζέψουμε” στην τηλεόραση πριν χαζέψουμε οι ίδιοι. Ίσως να είναι καλό να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας “Κάνε. Δημιούργησε. Δράσε. Μην καταναλώνεις (μόνο).”
* ΚΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ. (Κέντρα Δια Βίου Μάθησης)
tina's worlds 